Pojęcie kultury jest różnie interpretowane – często używa się go w zakresie, który nie do końca jest zgodny z prawdą. Tymczasem organizacyjną ramę instytucji aktywnych na tym polu wyznacza Ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Jakie inicjatywy są do niej zaliczane? Czy w kulturze łatwo można znaleźć obecnie pracę? Gdzie jej szukać?
Instytucje kultury w Polsce
We wspomnianej ustawie wymienione zostały konkretne instytucje, które należy postrzegać jako kulturalne. Są to teatry, kina, muzea, biblioteki, galerie sztuki, operetki, filharmonie, orkiestry, instytucje filmowe, domy kultury, ośrodki badań i dokumentacji w różnych dziedzinach kultury, a także ogniska artystyczne.
W Polsce działa oczywiście Ministerstwo Kultury, a w zasadzie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, do zadań którego należy m.in. opieka nad zabytkami, dbanie o ochronę dziedzictwa narodowego i kwestie związane z zainteresowaniem Polaków instytucjami kultury.
Przez wiele lat w Polsce realizowano plan Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004–2020. Zakładane efekty zostały ustalone już wcześniej, a należały do nich:
- Zapewnienie ogólnodostępności kultury w różnych regionach w Polsce – eliminowanie dysproporcji występującej pod tym względem.
- Poprawa stanu zabytków.
- Zwiększenie liczby zatrudnionych w przemysłach kultury.
- Stworzenie markowych produktów turystyki kulturowej.
- Promocja polskiej kultury za granicą.
- Wsparcie rozwoju przemysłów kultury.
- Ochrona własności intelektualnej i walka z piractwem.
W ostatnich latach muzea w Polsce były otwierane tak często, jak nigdy wcześniej. W 2020 roku według danych GUS, działalność prowadziły 932 takie miejsca i oddziały muzealne. Pomimo tego, że był to rok pandemii, odwiedziło je 16,6 mln Polaków. Zaprezentowano w nich 2,4 tys. wystaw stałych i 3 tys. czasowych.
Jeśli chodzi o teatry i instytucje muzyczne, to w 2020 roku działało ich 194. Odbyło się 389 premier, 22,4 tys. przedstawień, w których uczestniczyło 4,5 mln widzów. Zatem teoretycznie może się wydawać, że sytuacja w instytucjach kultury nie wyglądała źle, ale czy na pewno? Tę kwestię również zweryfikował GUS.
Okazuje się, że 64,9 proc. instytucji kultury odczuło negatywne skutki pandemii COVID-19 – takie są wyniki badania dotyczącego IV kwartału 2020 roku. Największe piętno sytuacja ta odcisnęła na wojewódzkich ośrodkach, natomiast najmniejsze – na gminnych. Najczęściej wskazywaną konsekwencją pandemii był spadek przychodów. Ponad 63 proc. badanych oceniło, że w ich przypadku wpływy były o ponad 50 proc. niższe w stosunku do III kwartału 2020 roku, natomiast w 245 instytucjach spadek ten wyniósł powyżej 90 proc.
Najmniejszy wpływ obostrzenia miały na biblioteki, archiwa i muzea, a największy na instytucje prowadzące działalność związaną z kulturą i rozrywką. Szczególnie doświadczone zostały jednostki kultury w województwie dolnośląskim, a w najmniejszym stopniu poszkodowane były te w województwie świętokrzyskim.
Biorąc pod uwagę, jak wiele różnych działalności zalicza się do branży kultury, można wywnioskować, że pracuje w niej mnóstwo osób. Rzeczywiście w branży tej zatrudnienie znajduje wielu specjalistów z różnych dziedzin. Sprawdźmy, jakie zawody wykonują osoby, które pracują w kulturze.
Zawody w kulturze – specjaliści w branży
Kultura może się kojarzyć głównie z miejscami pracy dla artystów, ale w praktyce w tej branży zatrudnienie mogą znaleźć specjaliści z przeróżnych dziedzin. Aktorzy to tylko jedna z wielu grup, dla których są etaty w tej branży. Oto inni specjaliści, którzy są w niej potrzebni:
- Muzyk – to bardzo ogólne określenie, gdyż w tym przypadku może chodzić m.in. o wokalistę, kompozytora, osobę grającą na danym instrumencie czy uczącą muzyki.
- Bibliotekarz – czyli osoba, która zarządza zasobami biblioteki. Kontroluje stan książek, terminowość zwrotów i dba o porządek pod względem organizacyjnym.
- Specjalista ds. zbiorów naukowych – często pracuje w muzeum i odpowiada za poprawność kwestii merytorycznych związanych z zasobami zgromadzonymi w tym miejscu.
- Scenograf – specjalista niezbędny m.in. w teatrze. To on odpowiada za to, jak będzie wyglądać scena podczas przedstawienia.
- Realizator dźwięku – ekspert potrzebny przy produkcjach filmowych, w teatrze i nie tylko. To od niego uzależnione są efekty dźwiękowe takich przedsięwzięć.
- Dyrygent – jeden ze specjalistów, który pracuje w filharmonii. Inni to m.in. skrzypek, flecista czy kontrabasista.
To tylko wybrane zawody, z którymi można się spotkać w szeroko rozumianej kulturze. Tylko w przygotowanie przedstawienia teatralnego zaangażowanych może być nawet kilkadziesiąt osób, podobna liczba specjalistów może być również potrzebna w filharmonii. Czy jednak obecnie takie osoby znajdują w Polsce zatrudnienie?
Czy jest praca w kulturze? Jak ją znaleźć?
Okres pandemii nie był łatwy dla instytucji kultury, chociaż rok 2021 stanowi pewne światełko w tunelu. W ostatnim czasie w branży działo się wiele, jednak w dalszym ciągu daleko do wyników sprzed pandemii. Czy można znaleźć zatrudnienie w kulturze? Największe szanse są na to w miastach. Jeśli jesteś zainteresowany takimi propozycjami, sprawdź oferty pracy w Krakowie lub w dużych miejscowościach, które znajdują się w pobliżu Twojego miejsca zamieszkania. Aktualnie w portalu gowork.pl zamieszczonych jest ponad 3 tys. ofert dotyczących byłej stolicy Polski, a wśród nich:
- Aktorzy i aktorki – poszukiwane są nie tylko osoby z doświadczeniem i wykształceniem kierunkowym, ale również Ci, którzy chcą spróbować odnaleźć się w tym zawodzie.
- Asystent sprzętu filmowego – do szkoły filmowej.
- Opiekun ekspozycji muzealnych – zadaniem pracownika ma być dozór zasobów znajdujących się w muzeum.
- Pracownik działu organizacji wystaw i projektów – taką ofertę wystawiło Żydowskie Muzeum Galicja.
Miejsc pracy nie brakuje, ale też nie jest tak, że z łatwością znajdą się oferty dla każdego specjalisty. Przede wszystkim by być na bieżąco, należy obserwować rynek.
Praca w kulturze – podsumowanie
Ostatnich kilkanaście miesięcy nie były łatwe dla szeroko rozumianej kultury w Polsce ze względu na pandemię. Obecnie jednak sytuacja wygląda lepiej, lecz w dalszym ciągu istnieją obawy o to, czy nie zostaną wprowadzone kolejne obostrzenia, które ograniczą możliwość dalszego powracania na właściwy tor. Pracy w kulturze nie brakuje, ale wszystko zależy od interesującej nas specjalizacji.
